Zuidelijk van Zutphen ligt op de linkeroever van de IJssel de buurtschap Cortenoever. Dit is een bijzonder uiterwaardengebied dat al jarenlang in bezit is van Staatsbosbeheer. Het gebied is in botanisch opzicht erg rijk, met mooi ontwikkeld stroomdalgrasland.
Stroomdalgrasland is een soortenrijke, open tot tamelijk gesloten, grazige begroeiing op een droge, relatief voedselarme, zandige tot zavelige en meestal kalkhoudende standplaats langs de grote en kleinere rivieren. Zij komt voor op stroomruggen, oeverwallen en rivierduinen. De flora die we hier kunnen vinden bestaat onder andere uit Cypreswolfsmelk, Veldsalie, Geoorde zuring, Kruisdistel, Knikkende distel, Ruige weegbree, soorten die we deze dag ook hebben gezien.
Daarnaast was het niet moeilijk zoeken naar soorten die in h
et glanshaverhooiland voorkomen: Scherpe boterbloem, Gewone ereprijs, Gele morgenster (waarvan enkele al hun mooie pluizenbollen lieten zien), Akkerwinde, Rood zwenkgras, Ruw beemdgras, Goudhaver, Zachte haver, Margriet en Smalle wikke.
We gaan richting Brummen waar eerst, inmiddels traditioneel, gestart wordt met 
een kop koffie met in dit geval heerlijke honingtaart bij de plaatselijke bakker aan het pleintje bij de muziektent. De lucht is grauw en het waait stevig. Optimisten als we zijn, gaan we ervan uit dat het droog zal blijven.
Daarna is het even zoeken, maar in dit geval wint de techniek het van het geheugen en ons digitale hulpje wijst ons de juiste weg. Vanaf de Cortenoeverse weg op de Hanzeroute wordt de auto de berm in gemanoeuvreerd om een oude trekker de ruimte te geven te kunnen passeren. Het blijkt echter de eerste van een vrolijke stoet van oude, mooi opgeknapte tractors en andere landbouwvehikels te zijn. We kijken onze ogen uit en zien een nummer 108. Zouden het er zoveel zijn?
Eindelijk kunnen we weer verder en slaan De weg naar het Ganzen Ei in. Ja, werkelijk, dat is de naam van de weg die ons richting de boerderij Heyendal voert. Hier stappen we uit en beginnen aan onze zoektocht. Een bord vertelt ons dat we op moeten passen voor een stier maar Niels besluit stoer ons daar niets van aan te trekken “zal er wel staan om bezoekers af te schrikken”. Ja, ja, hebben we dat al niet eerder bij de hand gehad?
Voorlopig blijven we (toch maar) de wegberm volgen en vinden naast de Cypreswolfsmelk en Geel walstro een Bremraap, maar welke? 
Er volgt een gedegen determinatie waarbij uiteindelijk blijkt dat het om een Walstrobremraap moet gaan: Orobanche caryophyllacea.
Bremraap (Orobanche) is bijzondere plant. Het is een geslacht van ongeveer honderdvijftig tot tweehonderd soorten (maar in Nederland minder dan 10) eenjarige of overblijvende, parasitaire, kruidachtige planten uit de bremraapfamilie (Orobanchaceae). De botanische naam Orobanche is afgeleid van het Oudgriekse ‘orobos’ (= erwt) en ‘agchein’ (= wurgen). De Nederlandse naam is afkomstig van de Grote bremraap die op brem parasiteert.
Verderop in de berm vinden we Knoopkruid, Hopklaver, Jacobskrui
skruid, Eenstijlige meidoorn, Gewone vlier, (veel!) Kleine ratelaar, Gewone rolklaver (loopt rood uit – heeft 5 blaadjes waarvan er drie vergroeid zijn), Zachte haver, Zandz
egge, Kruisbladwalstro en Witte dovenetel en Veldsalie!, alsof een schilder zijn kwast met blauwe verf heeft uitgeslagen. Een groepje koeien komt nieuwsgierig poolshoogte nemen. Ertussen loopt een witte kip!
We komen bij een kleine moestuin, grenzend aan een korenveld.
Op de rand daarvan staat het zeldzame Groot spiegelklokje! Maar er staat nog meer: Ge
wone klaproos, De heel zeldzame Akkerogentroost, Zwaluwtong, Echte kamille, Besanjelier in de heg en Aardaker (Lathyrus tuberosus.)
Deze overblijvende, kruidachtige klimplant met platte stengels wordt ongeveer 30-100 cm lang. De circa 2 cm lange bloemen zijn rozerood tot violet van kleur en groeien in trossen van drie tot acht stuks. De plant bloeit in juni en juli en vormt ondergrondse knolletjes. Hij heeft meerdere alternatieve namen, zoals: aardeikel, aardmuis, grondboon of zeugboon en is in Nederland officieel beschermd.
Het land ernaast lijkt van een Monet schilderij te zijn gegleden:
het ziet rood van de klaprozen. 
Een paal met een gele kop nodigt ons uit om over de omheining van een uitbundig bloeiend grasland met zuring te klimmen. Hier loopt een pad dat al door eerdere bezoekers is gevormd. Links naast het pad staat een haag van Eenstijlige meidoorn, Gewone Vlier en Hondsroos. Een mooie plek om even uit te rusten en onze lunch te gebruiken. Toos vindt een nachtvlinder op haar tas. 
We kijken tussen de grassen en Kleine ratelaars uit over het gebied met hoogteverschillen, ontstaan door rivierduinen, 
afgewisseld met hagen die in vroeger tijden aangeplant zijn om het vee “te keren”. Twee Ooievaars zweven hoog boven ons langs en in de verte horen we Wulpen. Wat wil je nog meer? Nou: nog meer bijzondere planten vinden, dus we gaan weer op weg en komen bij een kleine waterplas.
Direct valt het Watertorkruid 
op, dat als kleine boompjes in het water staat. Ook staan hier Lidsteng, Moeras-vergeet-mij-nietje, Lidrus, Gewone waterbies, Moeraskers en Akkerkers, Gele waterkers, Wolfspoot, Veldlathyrus, Grote waterweegbree, Waterranonkel, Moeraswalstro, Zwanebloem.
We horen een 
vreemd geluid: de kwartelkoning! Niels kan ons garanderen dat we hem niet te zien zullen krijgen, maar natuurlijk blijf je hopen …
Verderop valt een witgele schermbloemige op, een kervelsoort, maar welke? Weer volgt een gedegen determinatie waarbij de loep uit de tas tevoorschijn wordt gehaald. Is het Karwij, of Karwijvarkenskervel. Niels houdt het voorlopig op 
Karwijvarkenskervel. We vervolgen onze weg langs het geel bepaalde pad terug richting de auto. Onderweg komen we nog tegen: Carex spicata (Gewone bermzegge), Akkerhoornbloem, Kleine ruit: een heel bijzondere plant van zo’n1 meterhoog met kleine gele bloempjes met een lila hartje. Jammer genoeg waait het te hard om hem goed te kunnen fotograferen. Nog een korenveld. Oude tijden herleven: aan de rand staan korenbloemen en klaprozen! Wat hogerop: Kattendoorn en het Rapunzelklokje (Campanula rapunculus!) Een fazant vliegt op en een haas vergist zich, komt te dichtbij, schrikt en maakt snel rechtsomkeert.
Het is mooi geweest! We hebben veel gezien. Vooral het mooie blauw van de Veldsalie zal ik niet snel vergeten. We laten De weg naar het Ganzen Ei achter ons. Broedsel hiervan zijn we niet tegengekomen, … en ook geen stier.
Tekst en foto’s: Heleen Strikkers met dank aan Niels Jeurink, Toos Lodder en Ellen van Knippenbelt
Nabericht van Niels:
Ons geslaagde uitje naar Cortenoever heeft in elk geval een raadsel opgeleverd. Het liet me niet los, hoewel je dat ook weer niet te zwaar moet interpreteren. Maar ik heb wel nagekeken wat nu de precieze verschillen zijn tussen de beide soorten. Die zijn er wel, maar ook weer niet heel opvallend. Kijk maar eens op wilde-planten.nl en botany.cz.
– bloemkleur: karwij wit, karwijvarkenskervel geelwit
– stengel: bij karwij hol, gestreept, bij karwijvarkenskervel gevuld met merg, gegroefd of op z’n minst sterk gestreept
– vrucht (daarvoor waren we helaas net te vroeg): karwijvarkenskervel met brede ribben, niet aromatisch (?), karwij met 5 ribben, bij kneuzen aromatisch
Beiden hebben een ‘karwijblad’, met bladslippen die min of meer haaks op de bladas staan (niet in hetzelfde vlak). Karwij heeft alleen smallere bladslippen dan karwijvarkenskervel. Beiden lijken (soms?) ook teruggekromde kroonbladen te hebben. Dit zou dus geen exclusief kenmerk zijn van Karwij.
Ik denk niet dat we 2 verschillende soorten hebben gezien. Ik ga (toch) voor karwijvarkenskervel. Karwij blijft dus nog even op het verlanglijstje staan. Ik blijf doorzoeken!
Plantenwerkgroep: excursie Loosdrechtse Plassen 9 juni 2013
Het Hollandse laagveengebied kennen we door de diverse plassen die er liggen, denk aan de Nieuwkoopse plassen, de Loosdrechtse plassen en de Ankeveense plassen bijvoorbeeld. Maar de natuurliefhebber kent niet alleen die plassen maar zeker ook de rietlanden (met tal van moerasvogels) en het laagveen dat langs die plassen te vinden is. Ooit werd dat laagveen door de mens afgegraven, er waren ‘legakkers’ waar het veen nog min of meer intact was met een vaste, minerale ondergrond, en er waren ‘petgaten’ (pet lijkt op het Engelse peat -laagveen- niet waar?) Die petgaten werden soms wel eens wat te groot, door hebzucht (al te intensieve ontginning van het veen) of doordat te veel mensen een te klein stukje veen moesten delen. Een winterse storm deed dan de rest: de restanten veen sloegen af en er ontstonden grote plassen. Tegenwoordig is er nog maar weinig van het oorspronkelijke veen over. De plassen worden vaak behoorlijk intensief gebruikt door vaarrecreanten en veel veen is door de jaren heen door de landbouw in gebruik genomen, ‘ontgonnen’. Een van die plaatsen waar je dit alles goed kunt zien is het gebied van de Loosdrechtse en de Kortenhoefse plassen, dichtbij Hilversum. Aan de drukte in het verkeer merk je dat je dicht bij grote steden zit, maar soms lijken die ook heel ver weg. We liepen door Kortenhoef, een langgerekt plaatsje, om vandaar over het oude kerkpad, het ‘Oppad’, richting ’s Graveland te wandelen. Je loopt door vrij extensief beheerde graslanden en vooral door moerasbos. Elzenbroekbos op wat grotere afstand van het pad, met behalve elzen ook veel grauwe wilg, en als bijzonderheid de appelbes, een verwant van de meidoorn en de lijsterbes die kenmerkend is voor het laagveengebied. Dicht bij het pad is het echter hoger, en droger, en dat zie je in de vegetatie ook terug; hier staan meer eiken, berken, lijsterbes, sporkenhout en meer soorten die kenmerkend zijn voor drogere en van nature zuurdere zandgronden.
In ’s Graveland gekomen staken we het Hilversums Kanaal en de grote weg Hilversum – Vinkeveen over en staken we even verderop rechtsaf, weer zo’n veenpad in. Deze heet de ‘Kromme Rade’ en voert door een fraai laagveengebied. Links eerst het moerasbos en wat schraallandvegetatie met veenpluis en moeraskartelblad. Rechts het moerasgebied dat bekend staat als ‘het Hol’. Prachtig ook, met sloten vol krabbenscheer. We waren hier niet alleen trouwens; talrijke wandelaars waren blijkbaar voor de Nijmeegse Vierdaagse aan het oefenen en kwamen in fors tempo langs, onder het kennelijke motto ‘ik zie niets, ik loop’. Maar misschien viel het wel mee. Wij keken in elk geval onze ogen uit.
Verslag: Niels Jeurink
Fotocollage: Gonny Sleurink
Vogelwerkgroep: excursie naar de Zwolse Hoek 10-11-2012
Zaterdag 10 november organiseerde de vogelwerkgroep een excursie met eindbestemming ‘de Zwolse Hoek’
Hoewel het weer wat grijs en vochtig was kwamen er toch 12 vogelaars voor deze ochtendexcursie naar de Zwolse Hoek.
We stopten onderweg bij de voor veel vogelaars uit deze regio zo bekende plekken als: de plaat in het Vossemeer, het eiland de Zwaan, de Vossemeerdijk bij de IJsselmonding en het Ketelmeer bij Ketelhaven.
Op de plaat ter hoogte van de boomkwekerij die door de gunstige wind grotendeels droog lag, waren veel kieviten en goudplevieren te bekijken. Ook liepen er enkele bonte strandlopers. Verder ook veel eendesoorten. Kleurige eendesoorten die alweer in hun mooie verenkleed zaten, zoals pijlstaarten, bergeenden, smienten en slobeenden en die zwommen in de omgeving van de plaat.
pijlstaarten
Grote groepen ganzen trokken ondertussen over van hun slaapplaatsen naar de weilanden en akkers waar ze overdag hun voedsel zoeken.
Verderop het Vossemeer zien we Brilduikers en Grote Zaagbekken.
In de bekende boom op de strekdam tussen het Vossemeer en de IJssel zat het Zeearendenpaar van het Vossenmeer en de IJsselmonding.
We konden ze zo goed zien dat de ringen aan de poten zichtbaar waren, zodat we onderscheid konden maken tussen de mannelijke vogel van 2006 uit Sleeswijk Holstein en de vrouwelijke vogel van 2007 uit de Oostvaardersplassen. Hun beide jongen lieten zich niet zien maar zwerven volgens waarnemingen nog steeds in de omgeving rond. Voor de meesten al niet zo buitengewoon meer om deze top-predators te zien maar voor iedereen toch bijzonder.
Een beeld van twee rustig zittende zeearenden in een boom was 10 jaren geleden niet mogelijk in West Europa laat staan in deze omgeving.
Doordat het iets lichter was geworden lukte het om via de telescoop wat opnames te maken, iets waarover enkele vogelaars best enthousiast werden.
Zeearendpaar
Via de Ketelmeerdijk waar we de eerste kleine zwanen van dit seizoen ontdekten om daarna de trektelpost bij de Zwolse Hoek te bereiken.
De teller, Ico Hoogendoorn vertelde ons het een en ander over de vogeltrek hier ter plaatse en de richtingen van waaruit de groepen spreeuwen, lijsters, vinken en mezen aan komen vliegen. De vogels blijven zoveel mogelijk het land volgen om pas bij de wat smallere Zwolse Hoek over te steken naar Flevoland om in Zuidwestelijke richting verder te trekken. Dat hier grote concentraties trekvogels langskomen is al tientallen bekend maar vooral de laatste jaren wordt er heel structureel en intensief gepost en geteld.
Dit leverde in het voor- en najaar al heel veel spectaculaire waarnemingen op van vele duizenden kramsvogels en koolmezen maar ook vele bijzondere krenten in de pap. Rode wouw, keizerarend kraanvogels, bijeneters, kuifleeuwerik om maar een greep te doen uit de lange lijst.
Deze ochtend was de vogeltrek maar gering, maar een hele leuke trekker was een smelleken (falco columbarius, engels: Merlin).
De kleinste valk die jaagt op kleine zangvogels, broedt in het hoge noorden en die de trekkende vinken en piepers wel moet volgen op hun weg naar het zuiden.
Smelleken
Op de pijlers van de Ketelbrug zagen we tegelijk twee exemplaren van de grootste valk zitten, de slechtvalk.
Deze valk jaagt op vogels zo groot als de duif en zit daarvoor graag op hoge uitzichtpunten, als brugpijlers, hoge gebouwen of masten.
Een bezoek aan het ringstation in het nabijgelegen Kamperhoek kon door omstandigheden niet door gaan, dat houden we tegoed tot het voorjaar van 2013.
Hierna reden we weer naar Kampen terug. Een prima excursie waarvoor we niet eens ver weg hoefden te gaan.
Henk de Vos
Plantenwerkgroep: excursie Kuiderbos 15-09-2012
In de Noordoostpolder, ten westen van Kuinre en doorsneden door de Schoterweg, ligt het Kuinderbos. Ruim vijftig jaar geleden aangeplant, maar nu een bos van formaat, omgeven door polderland. Er groeien vele plantensoorten, waaronder een groot aantal soorten varens, 2 soorten zonnedauw, moeraswolfsklauw en diverse orchideeën. Er leven reeën, vossen, hazen, konijnen en egels. Zelfs de boommarter wordt waargenomen. Zijn aanwezigheid vertelt dat het bos volwassen is, want hij verblijft graag in dikke, holle bomen.
Helaas hebben een aantal trouwe metgezellen moeten afzeggen dus gaan we deze ochtend met z’n tweeën op pad. Het is de bedoeling dat we een kilometervak gaan inventariseren. Niels houdt zijn GPS en streeplijst paraat. We starten vanaf de Schoterweg op een zandpad en komen al snel de eerste bijzonderheid tegen, dat wil zeggen, zo bijzonder is watermuur (Myosoton aquaticum) niet, maar waar je normaal door de knieën moet om de kleine witte bloemetjes beter te kunnen bekijken, heeft deze plant zich zo’n meter omhoog gewerkt langs een dreumes-es, waardoor heel even de gedachte opkomt een nieuwe soort ontdekt te hebben. Uit naslag blijkt echter dat dit plantje het wel vaker hogerop zoekt, prettig voor de wat ouder wordende florist.
We wandelen speurend verder, komen op een betonnen pad en krijgen een bijzondere verschijning in beeld: een spannende combinatie van een dame met rollator met aan beide zijden een hazewindhond aan de riem. We stoppen even voor een praatje. Ze vertelt ons vriendelijk over het wel en wee van haar wandeling en over haar honden. Maar we willen verder: naar het meer dat midden in het bos ligt.
Het blijkt druk te zijn in het bos. Regelmatig passeert ons een trekker met een huifkar vol mensen. In de verte klinken aan één stuk door schoten (zeker een wedstrijd op de nabijgelegen schietbaan) en dat terwijl aan het begin van het bos een bord aankondigt dat het een stiltegebied is!
Daar waar we linksaf willen omdat de kaart aangeeft dat het meer De Kuilen links voor ons ligt, blijkt de weg rechtsaf te gaan. We twijfelen en dat wordt opgemerkt door een vrijwilliger van Staatsbosbeheer. Hij informeert belangstellend naar onze aanwezigheid. Als hij hoort dat wij namens de Natuurvereniging IJsseldelta inventariseren, neemt hij ons enthousiast mee naar een gebied waar kortgeleden een slingerend aangelegde watergang is gemaakt. Florian blijkt een schat aan informatie te hebben, niet alleen over de flora maar ook over alles wat er in het Kuinderbos rondloopt, kruipt en vliegt.
De oever van de beek is een overloopgebied. Op de zandige, met algen beklede grond vinden we een bijzondere combinatie van planten, onder andere: Stijve ogentroost, Ronde zonnedauw, Veldrus, Basterdklaver, Moeraswolfsklauw, Kleine waternavel, Bleekgele droogbloem, Kleine zonnedauw, Struikheide, Dopheide en een kruising tussen een middelste- en grote Teunisboem: Oenothera x fallax.
De stijve ogentroost (Euphrasia stricta) is een tot 30 cm hoge plant uit de bremraapfamilie (Orobanchaceae). De voorkeursstandplaats is op vochtige, kalkhoudende zandgrond, zoals dit bij sommige heidevelden en in de duinen kan voorkomen (en dus ook in het Kuinderbos.) De plant is een halfparasiet en onttrekt water en zouten aan grassen. In Nederland is de plant zeldzaam en staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als algemeen voorkomend, maar zeer sterk in aantal afgenomen.
Op de hogere oevers staat veel, in de stevige wind wuivend Struisgras en Duinriet. Tesamen met de beplanting in het heldere water van Mattenbies, Grote waterweegbree (Alisma plantago-aquatica), Grote en Kleine lisdodde ziet dit er prachtig uit. Een ontwerper van een natuurtuin met zwemvijver, zou hier zijn/haar vingers bij aflikken. We vinden nog: Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythraea), Hertshoornweegbree (Plantago coronopus) en Kruipganzerik (Potentilla anglica), Mannetjesereprijs en een jonge Reuzenzilverspar (Abies grandis). Verderop staat Pijpestrootje (Molinia caerulea) en Zeebies of Heen (Bolboschoenus maritimus).
Op een exemplaar van Koninginnekruid strijkt een Kleine vuurvlinder neer en verderop wijst Florian ons op een Noordse winterjuffer, een zeldzame soort libel, wel bekend in het Kuiderbos, zie ook http://www.libellennet.nl. Verderop zien we een Icarusblauwtje. Helaas laat dit mooie vlindertje zich door mij niet graag fotograferen, maar voor Niels wil ze wel even poseren. Dan maar die spin die zijn intrek heeft genomen in de zaadpluizenbol van de Speerdistel.
En daar is dan eindelijk de grote
plas. Vier borden
onder elkaar vertellen ons dat we een heleboel niet mogen. We zien bijna door de borden het bos niet meer. Wat een mens al niet kan verzinnen. Maar mooi is het er wel. In het ondiepe water aan de oever groeit Kleine waterpest en Aarvederkruid. Een treffen met aangekondigd hoefvee nemen we niet als optie dus we lichten onze hielen en struinen het bos weer in. We zien Zevenblad (de natuurlijke vijand van een tuinliefhebber) , Muursla, een Hondsroos
, Rubus spectabilis, een prachtframboos, Solidago canadensis, zelfs een verdwaalde Cotoneaster!
Aan de rand van het bos aan de overkant van de weg ligt een berg grond die uitnodigt tot inspectie. Hier vinden we heel veel nieuwe soorten: Heelblaadjes, Blauw glidkruid, Herik, Schijfkamille, Melganzevoet, Zwart tandzaad, Rivierkruiskruid, Canadese fijnstraal, Zomerfijnstraal en als klap op de vuurpijl: Impatiens capensis, een oranje springzaad! Hoe is deze hier terecht gekomen?
Terug lopend naar de auto zien de in de bosrand Rhus typhina, waarschijnlijk overgewaaid uit een tuin. Ook vinden we weer Stijve ogentroost. Wat is dat bloemetje toch mooi!
Volgens de site van Staatsbosbeheer zouden we in het hele Kuinderbos 350 soorten kunnen vinden, wij gaan tevreden met een aantal van 206 uit alleen dit kilometerhok naar huis.
Tekst: Heleen Strikkers, met aanvullingen van Niels Jeurink
Foto’s: Niels Jeurink en Heleen Strikkers
Plantenwerkgroep: excursie Schiermonnikoog 14-07-2012
in Lauwersoog. Ondanks de weersvoorspelling, 90% kans op regen, komt het
vakantiegevoel om de hoek kijken, zodra de boot in zicht is.
Na een behouden vaart betreden we het Waddeneiland Schiermonnikoog. Langs de dam begroeten ons de hal(l)ofyten, planten die kunnen groeien in een bodem
met een hoog zoutgehalte, zoals Zeealsem met haar markante geur, welke plant
de eilandbewoners vroeger gebruikten om ongedierte, zoals vlooien, uit huis
te verjagen. Gewone Zoutmelde, Zilte Schijnspurrie, Melkkruid,
Schorrenkruid, en we snoepen wat van het lichtgezouten Zeekraal.
Engels slijkgras, geen inheemse soort, ooit op vakantie op Schier en nooit
meer weggegaan. Is waarschijnlijk zo enthousiast over het eiland geweest dat
er meerdere landgenoten de overtocht hebben gewaagd, zoals het Engels
lepelblad en het Engels gras. Ook diverse Russen waarderen hun verblijf in
dit eerste Nationale Park in het Nederlandse stelsel van Nationale Parken.
We ontmoeten in de kwelder de Zilte Rus en Noordse Rus en komen de Paddenrus en de Rechte Rus (vroeger Duinrus genoemd) tegen in de duinen.
Op het wad spotten we enkele lepelaars en eidereenden. We lopen de dam af
en
prachtig kleurenspel van paarse Lamsoor en grijsgroene Zeealsem. We vinden
en slaan rechtsaf richting Kobbeduinen en Kwelder. Langs de Wadkant e
Schorrezoutgras en Zeeweegbree dicht naast elkaar, zodat we goed het verschil kunnen zien tussen deze twee planten, die op het eerste gezicht
veel op elkaar lijken.
Er groeit Zulte, ofwel Zeeaster. Rotganzen zijn hier dol op en schapen hebben een voorkeur voor de bloemknoppen. Ook vinden we er prachtig bloeiende Kattendoorn en Aardbeiklaver met vruchten die veelop aardbeien lijken, wat de naam al deed vermoeden.
We nemen lunchpauze bij het Biologenpad. Fibo vindt een “hazenpootje”. Niet
voldoende om er soep van te trekken, helaas. We zitten tussen Sierlijk
Vetmuur, ook wel Krielparnassia genoemd, en erg veel Duizendguldenkruid en
genieten van een heerlijk warm zonnetje. Er is nog geen druppel regen
gevallen. Ongelooflijk zoals Niels dat wederom heeft weten te regelen. Het is
trouwens ook duidelijk lunchtijd voor de Bruine Kiekendief, die zich veelvuldig laten zien.
Na de lunchpauze lopen we over het Kwelderpad, langs 1ste, 2de en 3de slenk
in oostelijke richting.
Slenken, door de eilander Slinken genoemd, zijn diepe en ondiepe geulen, die
zich met vloed vullen met zeewater. Door het tij ontstaat hun karakteristiek
fraaie vorm.
Bij een bebost stukje duinen vinden we Duinkruiskruid met een aantal
geel/zwart gestreepte Zebrarupsen, larve van de Sint-Jacobsvlinder. Deze
vlinder, met zijn zwarte pak met rode stippen komen we later in de duinen
tegen.
We lopen verder het kwelderpad op, langs een vlierstruik met bijzonder mooie
Judasoren (zie foto).
spreekt. De naam Oor is te danken aan de vorm en Judas zou verwijzen naar de
Jezusverrader, die zich uit wroeging zou hebben verhangen aan een Vlierboom.
De zwam is eetbaar en wordt in de moderne kruidengeneeskunde veel gebruikt,
We willen het kwelderpad aflopen tot aan de uitkijktoren van Willemsduin,
maar helaas is het gebied afgesloten. We lopen een stukje terug. Zien nog
een kneu en gekraagde roodstaart zitten. Schiermonnikoog biedt veel variatie
in flora en fauna.
We lopen richting het Noordzeestrand, nog een lange weg te gaan
, maar
beslist geen saaie wandeling. In de duinen versperren enkele koeien ons de
weg.(zie foto) Gelukkig laten ze voldoende wilde planten voor ons staan.
Zoals Sofiekruid, Fraai Duizendguldenkruid, Knopbies, Kleine Ratelaar,
Aardakker, Moeraswespenorchis, Geelhartje, Duinviooltje, Moeraskartelblad,
Wateraardbei, Veenpluis, Egelboterbloem, Vleeskleurige Orchis (uitgebloeid)
, Moeraswalstro etc etc in het drassige gedeelte, waar de koeien zich
waarschijnlijk niet in wagen.
Het begint aardig warm te worden. Na elk duin verwachten we de zee te zien.
We raken een beetje gedesoriënteerd. Dan doemt als een Fata Morgana het
strandpaviljoen De Marlijn op. Tjonge wat kun je genieten van een glaasje
fris.
Na deze korte pauze lopen we richting strand en zee, want je kunt niet op
Schiermonnikoog zijn geweest zonder even de zee te hebben gezien, gehoord en
geroken. Het strand is hier behoorlijk breed en we besluiten door de
Oosterduinen in westelijke richting te lopen. We vinden hier de
Groenknolorchis in grote aantallen, toch leuk en Kwelderzegge, Zeeraket,
Rode Bies. Bij de volgende strandopgang lopen we door een dennenbos richting
dorp. Langs het Scheepstrapad ligt nog een mooi stuk blauwgrasland bij het
Kapeglop met Stijve Moerasweegbree en uitgebloeide Spaanse Ruiter.
We lope
n het dorp binnen en zien tot onze verbazing een groot veld Knikkende
Distels. Het oogt een beetje triest al die hangende kopjes, alsof ze willen
zeggen:”zo jammer dat deze bijzonder mooie dag bijna ten einde is”.
Snel,ja zeer snel, nemen we nog een snelle hap in het dorp en dan pakken we
de bus naar de laatste boot.
Zo’n dagje Schiermonnikoog is wat mij betreft zeker voor herhaling vatbaar.
Met dank aan Fibo voor het halen van de boot en het veilig thuisbrengen van
ons allen en dank aan Niels voor het organiseren, vooral van het mooie weer,
en het delen van zijn grote kennis van de natuur.
Ps. Jammer dat we net de Zwarte Ibis hebben gemist. Deze was eind juli voor
het eerst te gast op Schiermonnikoog, las ik op de site
www.nationaalpark.nl/schiermonnikoog
Verslag: Ellen van Knippenberg
Foto’s: Ellen van Knippenberg en Gonny Sleurink
Nabericht Niels:
Het was mooi, het was er aangenaam én het was nog droog ook. Wat wil je nog meer niet waar? Ik heb (digitaal klikt het altijd lekker weg niet waar?) iets van 150 plaatjes gemaakt, van de volgende soorten:
Plantenwerkgroep: inventarisatie Gelderse Sluis 11-07-2012
Vertrek per auto vanaf het Muntplein te Kampen. Op de site Drimble.nl, die al het nieuws in Nederland beheerst, kunt u lezen dat het bericht van onze excursie ook in het Sluisnieuws van Zeeuws-Vlaanderen terecht is gekomen. Wel bijzonder dat ons bezoek aan de Gelderse Sluis, waar zich een drieprovinciënpunt bevindt, namelijk Gelderland,Overijssel en Flevoland, ook nog eens in Zeeland bekend wordt gemaakt. Helaas levert dat niet meer deelnemers op.
We starten bij de fraai gelegen boerderij bij de sluis. Alleen al langs de rand van het water vinden we veel verschillende planten o.a. Blauw glidkruid, Dotterbloem, Liesgras, Kroontjeskruid, Klein kruiskruid, Stippelganzenv
oet, Penningkruid. Op de muur van de sluis zitten gezellig bij elkaar een Eikvaren, Mannetjesvaren en een Muurvaren. De regen en het onweer dwingen ons echter om te gaan schuilen onder de bomen. Van hieruit hebben we een schitterend uitzicht over het weidse landschap, mooie wolkenluchten en als toegift een prachtige regenboog.
Na regen komt gelukkig ook dit keer weer zonneschijn en kunnen we de sluis oversteken richting het pomphuis. Een klein gebouwtje met onder haar dakpannen talloze nesten van de huiszwaluw. Deze vliegen af en aan om de jongen te voeden. Wanneer wij te dicht in de buurt komen blijven de ouderen op afstand. Wij horen de jongen hard piepen, maar zien niets.
Gauw lopen we weer verder, rechtsaf het weiland in. Daar groeit veel Vertakte leeuwentand, Zachte ooievaarsbek, Klein streepzaad, Hoog struisgras. Drie wikkes komen we tegen: Vogelwikke, Ringelwikke en Smalle wikke in bloei. We vinden een “nieuwe“ klaversoort. Deze dopen we Trifolium Nilsonia, omdat er nog geen plant naar onze grote plantenliefhebber Niels is vernoemd. Nederlandse benaming: Geoorde klaver.
Langs de waterkant staat Kalmoes, Zwart tandzaad,Moerasandoorn, Grote ratelaar, Kluwenzuring, Mattenbies, Stekelzegge, Grote watereppe, Kleine egelskop, Gele waterkers en Zeebies (welke nu Heen heet.)
In de polder loopt de Zeebiesweg, welke nu dus Heenweg zou moeten heten. Echter gezien het feit dat dit ook een terugweg zou kunnen zijn, heeft men, om verwarring te voorkomen, de naam niet aangepast !
Het is een prachtige plek, waar we door het natte hoge gras banjeren. De ondergrond voelt zeer moerassig, niet zo vreemd dus dat we de volgende planten tegenkomen: Moeraswederik, Moeraswalstro, Moerasvergeet-me-nietje, Moerasrolklaver, Moeraskruiskruid, Moerasmelkdistel, Moerasbeemdgras. Naast deze moeras….. staan er nog meer liefhebbers van natte voeten, zoals Wolfspoot, Kattenstaart, Poelruit, Groothoefblad. Een Speerdistel ontlokt aan Heleen de opmerking, dat hij wel wat klein voor zijn leeftijd is. Ze is goed op dreef, onze Heleen, want aan de overkant van het water ziet ze een plant die ze niet kent en vraagt daarom aan Niels : “Wat is dat, daar, op ’n steeltje ?” Haar humor draagt volop bij aan de gezellige sfeer.
We hebben al aardig wat soorten genoteerd, wanneer Niels een groentetuin midden in het weiland ontdekt. Deze compleet andere biotoop zorgt ervoor dat we aan het eind van de avond een totaal aantal van maar liefst 144 soorten gevonden planten mogen noteren.
Naast de fraaie flora hebben we die avond nog kennis gemaakt met een groep nieuwsgierige paarden, een snelle haas gespot, nog snellere kikkers (geen idee welke) en tegen een schitterende lucht door de ondergaande zon, een grote groep zilverreigers, rustend in een boom midden op het water.
De zon is ondergegaan. Einde van een leuke en leerzame avond.
Verslag: Ellen van Knippenberg
Foto’s: Gonny Sleurink en Heleen Strikkers
Groot Takmos, een zeldzaamheid! Juni 2012, Zuideinde
GROOT TAKMOS ALS NIEUW ONTDEKTE ZELDZAAMHEID IN HET BUITENGEBIED VAN KAMPEN VASTGELEGD OP DE FOTO!
Steeds meer planten- en diergroepen zijn voor ons gewone natuurbelevers toegankelijk geworden doordat daarvan in de afgelopen tijden goede veldgidsen zijn verschenen en al deze soorten inmiddels ook van Nederlandse namen zijn voorzien: vlinders, libellen, zweefvliegen, etc. Maar ook soortgroepen als mossen en korstmossen zijn ondertussen op die manier door het uitkomen van voortreffelijke veldgidsen steeds beter binnen ons bereik gebracht. En wist u dat als grote delen van de natuur in de winter in rust zijn en er dus op het gebied van veel planten en dieren in dat jaargetijde wat minder valt te beleven, mossen en korstmossen hun groeiperiode doormaken? Ik kan het u aanbevelen om juist ook ’s winters, als buiten in de natuur wat minder te zien lijkt en de wat grauwere tinten overheersen, aandacht te besteden aan korstmossen die dan juist ook des te opvallender hun eigen kleurenpalet en vormenrijkdom ten toon spreiden.
Hoewel er door een betrekkelijk klein contingent specialisten en geschoolde liefhebbers hard gewerkt is en wordt om de Nederlandse rijkdom aan korstmossen goed in kaart te brengen en daarbij niet geringe prestaties zijn geleverd, is niettemin het totaalbeeld voor voor een aantal soorten in delen van ons land nog allerminst compleet. En dat geldt niet alleen voor kleine en niet al te zeer in het oog springende korstmosjes, maar zelfs voor de grootste soorten die ons land kent, zoals met name de familie van de Takmossen, allerminst een omvangrijke korstmosgroep maar wel een met opvallende en grote soorten.
Takmossen zijn, vaak samen met Eikenmos, te vinden op de stammen van vrijstaande en goedbelichte bomen langs onze wegen. Dat is hun specifieke biotoop, elders zal men er tevergeefs naar zoeken. Zij dulden nu eenmaal geen schaduw en staan graag in de volle wind en regen. Iedereen die gewend is om in de natuur rond te kijken zal daarom wel eens wegbomen hebben gezien waarvan de stammen plaatselijk begroeid zijn met soms een dichte vegetatie van grijsachtige korstmossen, zonder precies te weten wat voor soorten het hier betrof. In negen van de tien gevallen zal het dan gaan om Eikenmos, met een beetje geluk in combinatie met Takmossen, met name veelal Melig takmos. Als u zo’n schouwspel aantreft lijkt dat wel gewoon, maar heeft u in feite als iets bijzonders voor ogen, want juist deze specifieke korstmossen zijn buitengewoon gevoelig voor verschillende soorten van luchtverontreiniging en zijn in grote delen van ons land inmiddels verdwenen. De meer noordelijke contreien van ons land, waar de lucht zuiverder is, behoren tot de bolwerken van deze kritische en schilderachtige vegetatie. Op sommige plaatsen, bijvoorbeeld in Drenthe, hebben Eikenmos en Melig takmos zelfs dichte matten op de stammen van de wegbomen gevormd, een teken van een oergezonde en vitale natuur ter plekke! En het is een heerlijk gezicht om op een fietstocht langs onze noordelijke wegen, bijvoorbeeld op een gure winterse dag, dergelijke bomen te zien staan, als het ware gehuld in een grauwe ruige mantel tegen de kou. Meestal zijn dat dan ook nog eens oude bomen. Hoe eerbiedwaardiger in leeftijd, des te meer kans op een dergelijke rijke begroeiing.
Voor hen die daarop letten is er dan ook nog altijd de mogelijkheid om op dergelijke bomen ook nog andere, nog veel zeldzamere takmos-soorten aan te treffen, Zoals Groot takmos, de laten we zeggen reus onder de Nederlandse korstmossen. Die groeit, een beetje lijkend op de Bromelia’s in tropische bossen, op de stam van bomen, maar is, als zeer kritische en gevoelige soort, inmiddels in Nederland wel erg zeldzaam geworden. Volgens de Rode Lijst voor korstmossen zouden er intussen naar schatting niet meer dan 150 bomen over zijn waarop deze ‘Nederlandse Bromelia’ nog is aan te treffen, waarbij het in veel gevallen gaat om stokoude exemplaren die meer dan 50 jaar kunnen zijn. Hoe groter ze zijn, hoe ouder en curieuzer. Het gros van de korstmosdeskundigen is daarbij van mening dat deze soort inmiddels ook nog eens het vermogen om zich in ons land nog voort te planten verloren zou hebben. Omdat, zelfs in het meer zuivere noorden, de chemische samenstelling van de lucht en, als gevolg daarvan, ook de zuurgraad van de boomschors niet meer aan de eisen van geschiktheid voldoet voor nieuwe vestigingsplaatsen. Wat ons dan zou resten, bij het zien van deze bizarre schepsels, is vooral een blik in het verleden. Maar in elk geval, voorlopig hebben we ze nog. En er is altijd hoop dat de vervuilingsgraad van de lucht in de nabije toekomst nog verder zal dalen, zodat ook deze merkwaardige soort zijn kansen op voortplanting dan weer zal kunnen grijpen.
Intussen valt er zelfs op het gebied van een grote en opvallende soort als Groot takmos in Nederland nog heel wat te ontdekken. Want, zoals gezegd, nog lang niet alles op het gebied van korstmossen in ons land is in kaart gebracht. In de noordelijke delen van Nederland, waaronder ook het werkgebied van deNatuurvereniging IJsseldelta, zijn nog vele honderden kilometers dorps- en polderwegen met onafzienbare begeleidende bomenrijen. Die wachten op een speurende blik van fietsers naar zeldzaamheden, zoals nog onontdekte exemplaren van Groot takmos. Ondergetekende waagt zich, als eenzame fietser, graag aan een dergelijke uitdaging. Voor Kampen en omgeving was het nog steeds voorkomen van Groot takmos onbekend, maar dat is inmiddels verleden tijd. Er groeien op een tweetal vlak bij elkaar gelegen, eerder nog niet ontdekte vindplaatsen in de polders ten zuidwesten van Kampen, bij het gehucht Zuideinde, een aantal bijzonder grote en fraaie exemplaren van Groot takmos, zo bleek mij dit voorjaar bij een zoektocht in dit gebied.
Omdat het zulke zeldzaamheden betreft, en ook nog eens van zulke forse afmetingen, ben ik zo brutaal geweest om het bestuur van de Natuurvereniging IJsseldeltate te vragen of zij in hun verenigingskring iemand wisten die wellicht bereid zou zijn om deze fraaie Groot takmossen op de foto vast te leggen. Dit vanuit het idee dat het gebied van de vindplaats tot het werkgebied van vereniging behoort. Zelf fotografeer ik niet. Heleen… van het bestuur was daarop zo vriendelijk en bereidwillig om Jaap Snelte benaderen, die ermee instemde om hier als fotograaf aan de slag te gaan. En zo zijn we vervolgens, op een goeie morgen, met een keukentrap bij de hand, getweeën naar de vindplaats getogen, waar Jaap de bijgaande fraaie foto’s heeft gemaakt. Foto’s, die zeker ook aan het archief van de Bryologische en Lichenologische Werkgroep (BLWG) van de KNNV, zeg maar het landelijk zenuwcentrum voor het korstmosonderzoek, zullen worden toegevoegd. De nieuwe vindplaats is daar inmiddels al geregistreerd.
Jaap, zeer bedankt voor je bereidheid om tijd te besteden aan het deskundig vastleggen van deze bijzonderheden. En ook voor de gezellige ochtend die we hadden. En ook Heleen… nog zeer bedankt voor de bemiddeling in deze !
Nico Steijnen
Kleurige vogels op een grijze zomerdag, 9 juni 2012
Op zaterdag 9 juni vertrokken we met een klein groepje vogelaars naar het Bargerveen in Zuidoost Drenthe.
Dat we met zo weinig mensen waren was wel wat jammer maar begrijpelijk. De weersvoorspellingen waren niet erg zomers, eerder herfstig.
Dat kwam ook uit maar toch was het ondanks de krachtige wind en de bewolking wel goed vogelen.
De soorten waarvoor vogelaars naar het Bargerveen gaan zijn de typische vogels van het hoogveen:. De grauwe klauwier, de boomvalk, de geoorde fuut en de wielewaal.
Het Bargerveen, dat midden in ’t Veenland ligt, is één van de twee gebieden in Nederland waar nog levend hoogveen is. Slechts een restant en niet meer in perfecte staat. Van de oorspronkelijke mosrijke begroeiing was tot voor kort geen sprake meer. De vegetatie bestond grotendeels uit vochtige en droge hei en berkenbos. Sinds 1968 groeide het besef dat zonder ingrijpen een kostbaar stuk natuur verloren dreigde te gaan en daarmee allerlei unieke planten- en diersoorten. Een deel van het veengebied werd opgekocht door de overheid en overgedragen aan Staatsbosbeheer.
Verschillende maatregelen, zoals het omhoog brengen van het waterpeil door een dammenstelsel, hadden tot doel het veen nieuw leven in te blazen. En met succes!
In de ondiepe, natuurlijke bassins die door de indamming ontstonden, vond explosieve groei van veenmos plaats. Natuurbeheerders waren razend enthousiast. Hoewel de plantensoorten die tot ontwikkeling kwamen, zoals Pijpenstrootje en berk, beter thuishoren in het laagveen dan in het hoogveen, biedt dit perspectief voor het hoogveen in de toekomst.
Aangekomen op de parkeerplaats bij de informatie borden konden we al direct een paartje grauwe klauwieren bewonderen. Waarom de vogel toch Grauw heet is mij nooit duidelijk geworden . Hij is prachtig gekleurd en zeker niet grauw.
Dat geldt ook voor een andere’ grauwe’ vogel die we al snel daarna ontdekten nl de grauwe kiekendief. Een prachtige sierlijke roofvogel, die in Nederland maar op enkele plaatsen voorkomt.
In de luwte bij het zogenaamde Huisje van Uneken , een voormalig boerderijtje in het Bargerveen konden we van diverse zangvogels genieten die daar hun jongen aan het voeren waren, de gekraagde roodstaart, de bonte vliegenvanger, de appelvink zagen we terwijl we ons meegebrachte eten en drinken gebruikten.
Voor onze volgende wenssoort, de Geoorde fuut moesten we een lange wandeltocht maken over de open heide naar de in het midden van het veen gelegen vennen. Hier broedt onder de bescherming van een kokmeeuwenkolonie een redelijk aantal geoorde futen, ook al weer zo’n prachtig gekleurde vogel . We konden er zeker 10 exemplaren ontdekken.
Om de kleurrijke vogellijst nog aantevullen: we zagen ook nog de gele kwikstaart, de blauwborst en de roodborsttapuit .
gele kwikstaart foto Cor Fikkert
In de luwte van het bos zagen een paartje boomvalken die in de krachtige wind toch nog konden jagen op de libellen. Dat ze daarvan vele als prooi konden bemachtigen zagen we aan de vele vleugeltjes die op het pad waren neergedwarreld. De boomvalk verwijdert deze namelijk in de vlucht voordat hij de libellen oppeuzelt.
Op de terugweg probeerden we bij Staphorst nog de meest kleurrijke vogel van Europa te spotten nl de Bijeneter die hier gezien zou zijn.Dat lukte niet maar als troostprijs zagen we wel de groene specht die vlak voor ons over een weiland wegvloog.
Al met al een geslaagde tocht op een grauwe zomerdag.
Tekst Henk de Vos
Zeearenden in de IJsselmonding(vervolg) – juli 2012
In het voorjaar van 2012 heeft het paar Zeearenden dan toch gedaan dat waarop we al enkele jaren hoopten. Na twee niet succesvolle nestelpogingen is er nu toch een echt broedgeval. Het was ook wel min of meer te verwachten want het mannetje is inmiddels 6 jaar oud en het vrouwtje 5 jaar en daarmee zijn de vogels volwassen.
Het nest in Roggebotzand werd in de loop van de winter uitgebouwd met forse takken en werd vanaf februari bijna constant bezet. Staatbosbeheer had inmiddels weer een strikt verboden zone rondom het nest ingesteld.
De vogels waren op het eind van de winter jagend te zien in het Ketelmeer vlakbij het Keteleiland en rustend op het nest.
foto 1: jagend in de winter
Eileg
Omstreeks 16 maart werd door enkele vaste kijkers opgemerkt dat het vrouwtje het nest niet alleen liet en kennelijk was begonnen met broeden.
Jonge Zeearenden
Tussen 25 en 30 april werd door het mannetje vaker met kleine prooien naar het nest gevlogen en op 6 mei zag Benno van der Hoek uit Elburg voor het eerst 2 kopjes van donsjongen, die boven de nestrand uitkwamen.
Enkele weken later maakte Staatbosbeheer het nieuws van de twee jonge zeearenden wereldkundig waarbij benadrukt werd dat het bijzonder is dat een jong broedpaar al meteen twee jongen probeert groot te brengen.
Inmiddels is het 21 juni en alles lijkt zich nog steeds goed te ontwikkelen. Het nest en de jongen zijn moeilijk zichtbaar door het blad aan de bomen maar met enige moeite met verrekijker, telelens en telescoop te zien. De jonge zeearenden zitten al volop in de veren en hebben het voor jonge arenden specifieke donkere kleed. Dit verschilt sterk van hun ouders met lichte koppen, felgele snavel en helder witte staart.
foto 2 Jonge vogel
Belangstelling:
Vogelaars uit het hele land hebben inmiddels al een bezoek aan het uitzichtpunt gebracht waarbij ze uitleg kregen over de gang van zaken van dhr. Van de Burg, die, naar hij zegt geen vogelaar is, maar wel inmiddels helemaal in de ban van de zeearenden is gekomen. Geen van de andere nestlocaties in Nederland, dit jaar 4, is zo goed te zien en ligt in een zo toegankelijke omgeving. Gelukkig heeft tot nu toe niemand met kwade bedoelingen geprobeerd het nest te benaderen en te verstoren.
Prooi
Vanaf de dijk van het Vossemeer zijn mooie beelden te zien van de overvliegende ouders met prooi. Meestal een vis variërend van brasem tot paling en ook soms een meerkoet. Ik had verwacht dat veel meer gejaagd zou worden op de aanwezige grote aantallen jonge grauwe ganzen maar dat is niet het geval. Misschien gebeurt dit als de jongen wat ouder zijn.
foto 3: Volwassen vogel met paling
Bijzonder was een fors wit konijn dat het mannetje eenmaal bij het vrouwtje op het nest bracht. Dit moet wel een dier zijn van de groep tamme witte konijnen die bij het pannenkoeken restaurant in het nabijgelegen kabouterbos vrij rondhuppelt.
Uitvliegen
Zo half juli kunnen we verwachten dat de jongen het nest zullen verlaten en hun eerste vliegoefeningen zullen doen. We hopen dat alles goed gaat en dat de jongen ook deze kwetsbare periode zullen doorkomen.
De jongen zijn overigens niet geringd omdat SBB het risico van verstoring niet wilde lopen.
Vogelwereld IJsseldelta
De vogelwereld van de IJsseldelta is door dit broedgeval van de Zeearend weer een stuk dynamischer en interessanter geworden
Tekst
Henk de Vos
Foto’s
Cor Fikkert
Link naar film over de zeearenden in Roggebotzand
http://www.youtube.com/watch?v=bl0GnIUHaro
Plantenwerkgroep: excursie Kampereiland 13-6-2012
Vanuit de Groenestraat vertrekken we woensdagavond op de fiets richting Kampereiland. De afgelopen dagen is het regenachtig weer geweest. Hopelijk houden we het vanavond droog. De planten staan er in ieder geval fris bij. Halverwege de Frieseweg parkeren wij de fietsen aan de rechterkant van de weg. Niels kan meteen starten met noteren van diverse wilde planten. Toos noemt zo snel alle namen op, dat Niels het nauwelijks op zijn lijst kan bijhouden.
In de berm of slootkant vinden we o.a. valeriaan, veenwortel, zwanenbloem, voszegge, vijfvingerkruid, witte klaver, hopklaver en hertshoornweegbree (zouttolerante plant langs de rijbaan) Vooral van de grassen worden de kenmerken nader besproken en bekeken. En nu nog alles onthouden, oeps dat valt niet mee.
We steken de Frieseweg over en lopen op een brede strook land tussen de rijbaan en het Noorddiep. Het Noorddiep is een voormalige zijtak van de IJssel en mondde vroeger uit in de Zuiderzee. De mooiste grassen komen bijna tot onder onze oksels. Het is werkelijk een onverwacht mooi stukje natuur. Er groeit o.a. dauwbraam, kraailook, kleine lisdodde, haagwinde, ruige zegge, kattenstaart en heksenmelk (zie foto). Gonnie neemt even de tijd een vlinder en waterjuffer te fotograferen. De stevige bries, die er staat, blijft de grassprietjes voor de lens waaien. Toch is ze erin geslaagd bijgaande mooie foto’s te maken.
Niels heeft gehoord dat hier ook Bevertjes (Briza media) voorkomen. Niet de Castor fiber, maar een trilgras welke op de rode lijst voorkomt. Het wordt een ware speurtocht. Toos ontdekt ze als eerste en dan zien we ze overal. Het gebiedje is hier meer open en vochtig. Prachtige en zeer fotogenieke grassoort. En het vertoeft in een select gezelschap van zeegroene zegge, welk in de omgeving van Kampen niet veel gevonden is en uit de kluiten gewassen rietorchissen, geelhartje(vlassoort), ook een rode lijstsoort, kattendoorn (rode lijstsoort), kamgras (rode lijstsoort), zilte zegge (rode lijstsoort). We worden steeds enthousiaster en durven bijna geen stap meer te zetten. Het verkeer raast voorbij, gelukkig heeft men geen weet van al deze schoonheid.
Voorzichtiger lopen we na een tijdje verder. De zon zakt en zorgt voor een prachtige belichting van de witgele bloemen van de poelruit, welke op de oever van het Noorddiep staat. We steken de weg weer over en vinden in de berm goudhaver, een sterk afnemende grassoort van de rode lijst. Helaas staat hij net buiten ons “telhok”. Verplaatsen? Sorry, grapje ! Er staat een mooie hoeveelheid goudhaver en wederom veel kamgras. We lopen weer terug richting fiets, langs een paar nieuwsgierige pinken en kleine leeuwentand, schapenzuring, hondsroos en wanneer we over een hek klimmen vinden we in een maïsveld nog hanenpoot en stippelganzenvoet.
Met de fiets aan de hand lopen we een stukje richting Kampen en besluiten nogmaals de weg over te steken. Niels loopt voorop door het zeer hoge gras. Een kreet schrikt ons op. Nee, het is niet Niels, maar een buizerd op jacht naar een lekker hapje. Aan de overkant van het water ligt een boerderij op een prachtige terp. De koeien op stal zijn erg onrustig; ja dames het is echt tijd om te gaan slapen. De zon gaat bijna onder en tovert de fraaiste kleuren in de lucht.
Nog even bij de sloot naast de boerderij kijken: kleine egelskop, tenger fonteinkruid, lidrus, blaartrekkende boterbloem, brede wespenorchis, gekroesd fonteinkruid, schijfkamille, veldkers, beklierde duizendknoop en dan wordt het echt te donker. De oogst van deze avond: maar liefst 144 soorten. In rap tempo fietsen we naar huis, want ook voor ons is het tijd om het bed op te zoeken.
Verslag: Ellen van Knippenberg
Foto’s: Gonny Sleurink
Plantenwerkgroep: excursie Cortenoever 9-6-2012
Zuidelijk van Zutphen ligt op de linkeroever van de IJssel de buurtschap Cortenoever. Dit is een bijzonder uiterwaardengebied dat al jarenlang in bezit is van Staatsbosbeheer. Het gebied is in botanisch opzicht erg rijk, met mooi ontwikkeld stroomdalgrasland.
Stroomdalgrasland is een soortenrijke, open tot tamelijk gesloten, grazige begroeiing op een droge, relatief voedselarme, zandige tot zavelige en meestal kalkhoudende standplaats langs de grote en kleinere rivieren. Zij komt voor op stroomruggen, oeverwallen en rivierduinen. De flora die we hier kunnen vinden bestaat onder andere uit Cypreswolfsmelk, Veldsalie, Geoorde zuring, Kruisdistel, Knikkende distel, Ruige weegbree, soorten die we deze dag ook hebben gezien.
Daarnaast was het niet moeilijk zoeken naar soorten die in h
et glanshaverhooiland voorkomen: Scherpe boterbloem, Gewone ereprijs, Gele morgenster (waarvan enkele al hun mooie pluizenbollen lieten zien), Akkerwinde, Rood zwenkgras, Ruw beemdgras, Goudhaver, Zachte haver, Margriet en Smalle wikke.
We gaan richting Brummen waar eerst, inmiddels traditioneel, gestart wordt met
een kop koffie met in dit geval heerlijke honingtaart bij de plaatselijke bakker aan het pleintje bij de muziektent. De lucht is grauw en het waait stevig. Optimisten als we zijn, gaan we ervan uit dat het droog zal blijven.
Daarna is het even zoeken, maar in dit geval wint de techniek het van het geheugen en ons digitale hulpje wijst ons de juiste weg. Vanaf de Cortenoeverse weg op de Hanzeroute wordt de auto de berm in gemanoeuvreerd om een oude trekker de ruimte te geven te kunnen passeren. Het blijkt echter de eerste van een vrolijke stoet van oude, mooi opgeknapte tractors en andere landbouwvehikels te zijn. We kijken onze ogen uit en zien een nummer 108. Zouden het er zoveel zijn?
Eindelijk kunnen we weer verder en slaan De weg naar het Ganzen Ei in. Ja, werkelijk, dat is de naam van de weg die ons richting de boerderij Heyendal voert. Hier stappen we uit en beginnen aan onze zoektocht. Een bord vertelt ons dat we op moeten passen voor een stier maar Niels besluit stoer ons daar niets van aan te trekken “zal er wel staan om bezoekers af te schrikken”. Ja, ja, hebben we dat al niet eerder bij de hand gehad?
Bremraap (Orobanche) is bijzondere plant. Het is een geslacht van ongeveer honderdvijftig tot tweehonderd soorten (maar in Nederland minder dan 10) eenjarige of overblijvende, parasitaire, kruidachtige planten uit de bremraapfamilie (Orobanchaceae). De botanische naam Orobanche is afgeleid van het Oudgriekse ‘orobos’ (= erwt) en ‘agchein’ (= wurgen). De Nederlandse naam is afkomstig van de Grote bremraap die op brem parasiteert.
Verderop in de berm vinden we Knoopkruid, Hopklaver, Jacobskrui
skruid, Eenstijlige meidoorn, Gewone vlier, (veel!) Kleine ratelaar, Gewone rolklaver (loopt rood uit – heeft 5 blaadjes waarvan er drie vergroeid zijn), Zachte haver, Zandz
egge, Kruisbladwalstro en Witte dovenetel en Veldsalie!, alsof een schilder zijn kwast met blauwe verf heeft uitgeslagen. Een groepje koeien komt nieuwsgierig poolshoogte nemen. Ertussen loopt een witte kip!
We komen bij een kleine moestuin, grenzend aan een korenveld.
Op de rand daarvan staat het zeldzame Groot spiegelklokje! Maar er staat nog meer: Ge
wone klaproos, De heel zeldzame Akkerogentroost, Zwaluwtong, Echte kamille, Besanjelier in de heg en Aardaker (Lathyrus tuberosus.)
Deze overblijvende, kruidachtige klimplant met platte stengels wordt ongeveer 30-100 cm lang. De circa 2 cm lange bloemen zijn rozerood tot violet van kleur en groeien in trossen van drie tot acht stuks. De plant bloeit in juni en juli en vormt ondergrondse knolletjes. Hij heeft meerdere alternatieve namen, zoals: aardeikel, aardmuis, grondboon of zeugboon en is in Nederland officieel beschermd.
Het land ernaast lijkt van een Monet schilderij te zijn gegleden:
het ziet rood van de klaprozen. 
Een paal met een gele kop nodigt ons uit om over de omheining van een uitbundig bloeiend grasland met zuring te klimmen. Hier loopt een pad dat al door eerdere bezoekers is gevormd. Links naast het pad staat een haag van Eenstijlige meidoorn, Gewone Vlier en Hondsroos. Een mooie plek om even uit te rusten en onze lunch te gebruiken. Toos vindt een nachtvlinder op haar tas. 
We kijken tussen de grassen en Kleine ratelaars uit over het gebied met hoogteverschillen, ontstaan door rivierduinen, 
afgewisseld met hagen die in vroeger tijden aangeplant zijn om het vee “te keren”. Twee Ooievaars zweven hoog boven ons langs en in de verte horen we Wulpen. Wat wil je nog meer? Nou: nog meer bijzondere planten vinden, dus we gaan weer op weg en komen bij een kleine waterplas.
Direct valt het Watertorkruid
op, dat als kleine boompjes in het water staat. Ook staan hier Lidsteng, Moeras-vergeet-mij-nietje, Lidrus, Gewone waterbies, Moeraskers en Akkerkers, Gele waterkers, Wolfspoot, Veldlathyrus, Grote waterweegbree, Waterranonkel, Moeraswalstro, Zwanebloem.
We horen een
vreemd geluid: de kwartelkoning! Niels kan ons garanderen dat we hem niet te zien zullen krijgen, maar natuurlijk blijf je hopen …
Verderop valt een witgele schermbloemige op, een kervelsoort, maar welke? Weer volgt een gedegen determinatie waarbij de loep uit de tas tevoorschijn wordt gehaald. Is het Karwij, of Karwijvarkenskervel. Niels houdt het voorlopig op
Karwijvarkenskervel. We vervolgen onze weg langs het geel bepaalde pad terug richting de auto. Onderweg komen we nog tegen: Carex spicata (Gewone bermzegge), Akkerhoornbloem, Kleine ruit: een heel bijzondere plant van zo’n1 meterhoog met kleine gele bloempjes met een lila hartje. Jammer genoeg waait het te hard om hem goed te kunnen fotograferen. Nog een korenveld. Oude tijden herleven: aan de rand staan korenbloemen en klaprozen! Wat hogerop: Kattendoorn en het Rapunzelklokje (Campanula rapunculus!) Een fazant vliegt op en een haas vergist zich, komt te dichtbij, schrikt en maakt snel rechtsomkeert.
Het is mooi geweest! We hebben veel gezien. Vooral het mooie blauw van de Veldsalie zal ik niet snel vergeten. We laten De weg naar het Ganzen Ei achter ons. Broedsel hiervan zijn we niet tegengekomen, … en ook geen stier.
Tekst en foto’s: Heleen Strikkers met dank aan Niels Jeurink, Toos Lodder en Ellen van Knippenbelt
Nabericht van Niels:
Ons geslaagde uitje naar Cortenoever heeft in elk geval een raadsel opgeleverd. Het liet me niet los, hoewel je dat ook weer niet te zwaar moet interpreteren. Maar ik heb wel nagekeken wat nu de precieze verschillen zijn tussen de beide soorten. Die zijn er wel, maar ook weer niet heel opvallend. Kijk maar eens op wilde-planten.nl en botany.cz.
– bloemkleur: karwij wit, karwijvarkenskervel geelwit
– stengel: bij karwij hol, gestreept, bij karwijvarkenskervel gevuld met merg, gegroefd of op z’n minst sterk gestreept
– vrucht (daarvoor waren we helaas net te vroeg): karwijvarkenskervel met brede ribben, niet aromatisch (?), karwij met 5 ribben, bij kneuzen aromatisch
Beiden hebben een ‘karwijblad’, met bladslippen die min of meer haaks op de bladas staan (niet in hetzelfde vlak). Karwij heeft alleen smallere bladslippen dan karwijvarkenskervel. Beiden lijken (soms?) ook teruggekromde kroonbladen te hebben. Dit zou dus geen exclusief kenmerk zijn van Karwij.
Ik denk niet dat we 2 verschillende soorten hebben gezien. Ik ga (toch) voor karwijvarkenskervel. Karwij blijft dus nog even op het verlanglijstje staan. Ik blijf doorzoeken!