Plantenexcursie Wiessenbergse Kolk Hattem 21-5-2011

Dicht bij huis maar erg interessant is het landschap en de flora dicht bij Hattem. De Veluwe gaat er plotsklaps, door een vrij steile overgang over in het rivierengebied. Daardoor kan je op nog geen honderd meter afstand zowel elzenbroekbos als Jeneverbessen in droge heide tegen komen. De uiterwaard zelf is ook de moeite waard. Langs de dijk (de Kerkhofdijk) groeien diverse soorten van droge, zandige  standplaatsen en langs de dijk ligt ook de Wiessenbergse kolk.

Die vroegere kolk is als deel van een natuurontwikkelingsproject eind jaren ’90 vergraven en vervolgens door het Waterschap Veluwe aan het Gelders Landschap overgedragen. Het gebied wordt weliswaar begraasd maar er heeft zich een ware wilgen-jungle ontwikkeld. Langs de oevers van het voormalige plasje zijn een aantal jaren geleden enkele zeer zeldzame waterplantjes (glaskroos) gevonden.

Na tevergeefs nog even gewacht te hebben op verlate excursiegangers vertrekken Niels en ik van de parkeerplaats de Bleek in Hattem. Dit is aan de rand van de uiterwaarden. Het is mooi weer, iets te fel licht om mooie foto’s te kunnen maken. Vanaf de dijk kijken we uit over de IJssel, de uiterwaarden en de kolk.

We slaan bij het hek van Het Gelders Landschap rechtsaf de dijk af en betreden het loofbos. In het zachte, gefilterde licht ontdekken we Geel springzaad, Salomonszegel, Hondsdraf, Witbol, Biggekruid, Brede stekelvaren, Rankende helmbloem als onderbegroeiing van onder andere Trosvlier, Zwarte vlier, Meidoorn, Amerikaanse vogelkers, Hulst, Eik, Esdoorn en hier en daar een Beuk.

Plots is daar een kleine kolk met aan de waterrand: Wateraardbei! Leuk om te vinden want hij staat op de rode lijst. Aan de overkant een grote pol Gele lis. De bomen worden mooi gespiegeld door het water. We horen een Karekiet, een Fitis en een Groene specht. Verderop kwettert luidkeels een Zwartkop. “Ja, ja, we horen je wel!”

We lopen linksom de kolk en daar is dat leuke fenomeen: we bevinden ons op de splitsing tussen Veluwelandschap en rivierenlandschap met de specifieke begroeiing die daarbij hoort. De overgang van loofbos naar heideveld met Jeneverbes lijkt bijna als met een mes getrokken.

aan de ene kant het loofbos

en aan de andere kant heidelandschap

Hier vindt Niels Stekelbrem en Kruipbrem. Een spin heeft haar vangnet tussen de heideplanten gespannen.

Het is hier mooi! En het ruikt zo lekker. Maar ja, er moet geïnventariseerd worden, dus we trekken verder. We volgen het Apeldoorns Kanaal, vroeger enorm vervuild door onder andere de papierindustrie, nu redelijk schoon, en komen uit op een weg die ons linksaf leidt naar een klein sluisje. Wat een hoogteverschil! Een man leunt ontspannen over de brugleuning en bekijkt ons nieuwsgierig. Blijkbaar is zijn inschatting dat wij wel iets willen weten over de plaatselijke natuur (dat heb je met sokken in sandalen.) “Kijk, daarop die boomstam zit een schildpad, en onder de brug ook één.” Jazeker, en niet zo’n kleintje ook!

We trekken verder, richting het landgoed “De Hezenberg”. We lopen om de bebouwing heen en staan ineens weer oog in oog met de rivier en haar hier heel brede uiterwaard. Links in geel/witte tinten het statige huis van het landgoed met ervoor een prachtig kleurrijke weide van zuring en allerlei grassoorten.

bloemen van zuring en weegbree

Huize De Hezenberg

 Mooie oude bomen: Kastanje, Plataan en Rode Beuk geven het huis allure. Er bloeit nog een Robinia en een grote Rhododendron maakt het kleurenspel af. We volgen de grens van de weide en klimmen de dijk langs het kanaal weer op. Onderweg naar boven spotten we nog een Blauwtje en een Roodborsttapuit.

Blauwtje

Verderop is gepoogd van een keersluis een soort landschapsmarkering te maken wat redelijk mislukt is. Maar hier vinden we wel veel soorten op een schrale ondergrond van zand en steenslag, zoals Barbarakruid, Zachte ooievaarsbek, Zandmuur, Kleine Ooievaarsbek, Wouw, Bezemkruiskruid, Groot streepzaad en Goudhaver!

We gaan terug richting de parkeerplaats en komen weer langs de Wiessenbergse Kolk. Een slobeend haast zich weg. Helaas kunnen we het terrein rondom de kolk niet betreden. Het hek eromheen ziet er wel erg degelijk uit. Misschien iets voor een volgende keer met toestemming?!

Het was een prima excursie: temperatuur goed, veel gezien en gehoord. Al met al zijn er vandaag veel plantensoorten gevonden: 186, dankzij de gevarieerde bodemgesteldheid en het landschap. 5 Rode lijstsoorten: Goudhaver, Kruipbrem, Stekelbrem, Jeneverbes en Wateraardbei.

Niels, bedankt!

Verslag en foto’s: Heleen Strikkers