Verslag plantenexcursie 27-04-2023 De Brommert- Hasselt
Deze ochtend op Koningsdag zoeken we de rust op in het prachtige natuurgebied De Brommert bij Hasselt in de uiterwaarden van het Zwarte Water.
Het is even zoeken naar de juiste weg, maar Niels laat zich door geen enkel obstakel tegenhouden. Een hek op de weg. Gonny en ondergetekende stappen uit om het hek even aan de kant te zetten zodat Niels de auto kan draaien. Het is toch duidelijk de bedoeling dat we niet door mogen rijden. Maar Niels denkt hier anders over. Gewoon doorrijden en aangezien teruglopen naar Kampen voor ons geen optie is, stappen we maar weer in.
Bij de ingang van het prachtige gebied parkeren we de auto. Henk uit Hattem is al gearriveerd. Het noteren van de plantjes start meteen, zoals gebruikelijk. Het is zacht lenteweer. Volop vogelgeluiden om ons heen en de weiden zijn een lust voor het oog nu ze vol staan met kleurige bloemen.
Wanneer we na het eerste gedeelte van het pad een bocht naar rechts maken, kijken we uit over velden vol kievitsbloemen, paarse en witte. Ik heb er nog nooit zoveel bij elkaar gezien. En dan zien we nu nog maar alleen de bloeiende planten en niet de 6x zoveel niet bloeiende.
De kievitsbloem, ook wel Wilde of Zwolse tulp genoemd, is echt een plant uit deze streek. De streek langs Overijsselse Vecht en het Zwarte Water. Van alle kievitsbloemen in Nederland wonen er hier zelfs ruim 80% en is het de grootste groeiplaats van Europa.
Wetenschappelijke naam van de kievitsbloem is Fritillaria meleagris. Fritillaria was de beker waar de Romeinen mee dobbelden en de bloem heeft een omgekeerde bekervorm. Meleagris wil zeggen dat de kleur van de bloem gevlekt is als het verendek van het Parelhoen. Hoe poëtisch. De Nederlandse benaming komt waarschijnlijk van de gelijkenis van de bloem met het gevlekte kievitsei.
Er is een kleine legende over deze tot de verbeelding sprekende kievitsbloem: toen Christus stierf was de enige bloem in de tuin van Getsemaneh, die zijn kopje niet boog, de zuiver witte keizerskroon (evenals de kievitsbloem uit de leliefamilie) Een engel daalde uit de hemel en berispte de bloem. Zij bloosde en liet haar kopje beschamend hangen. Sindsdien hebben alle keizerskronen en kievitsbloemen hangende klokjes. Van je familie moet je het maar hebben.
De kievitsbloem heeft een bijzonder kwetsbare levenscyclus. De overstromingen van de uiterwaarden in de winter zorgen voor een klein laagje rivierklei waarin de zaden van de kievitsbloem zich thuis voelen. De overstromingen zorgen er ook voor dat de zaden al drijvend worden verspreid en dat de bodem in februari/maart lang nat en koud blijft, waardoor de grasgroei stilstaat. Kievitsbloem, als bolgewas, kan dan in het voorjaar vanuit de reserves in de bol sneller van start met groeien dan de grassen.
In het voorjaar, als er nog niet veel insecten zijn, zijn het vooral de vroege hommelkoninginnen die zorgen voor de bestuiving. Ecoloog Albert Corporaal uit Hasselt ontdekte dat de hommels worden aangetrokken door lichtreflectie. Het ultraviolet licht weerkaatst via het gras binnenin de bloem. Hierdoor zien de hommels ze als wit-oplichtende lampjes. Hoe witter de bloem hoe aantrekkelijker, want deze heeft meer nectar. De hommel neemt bij het snoepen van de nectar het stuifmeel mee op haar rug. En gaat zo van bloem naar bloem. (bron: “Land van zeearend en kievitsbloem” – Marinus Burgmeijer)
De plant doet er 6-8 jaar over om tot bloei te komen. Het eerste jaar vormt zich een miniatuur knolletje, dat in het tweede en vaak ook in het derde jaar nog maar één blad heeft (zwaardvorm). In de jaren erna vormen zich meer bladeren, het zogenaamde kandelaar-stadium. Kievitsbloemen bloeien ook niet ieder jaar, maar kunnen soms wel 25 – 30 jaar oud worden.
Vroeger werden de bloemen massaal geplukt, maar gelukkig is dat nu uit den boze en zijn de groeiplekken van de kievitsbloem ook verboden terrein. Her en der aan de rand zie je nog wat platgetrapte stukjes grasland, waar een fotograaf de verleiding niet heeft kunnen weerstaan om een prachtig plaatje te schieten.
Op het informatiebord van Staatsbosbeheer lezen we dat je een deel van het jaar een wandeling door het gebied kan maken over een doodlopende landbouwweg van ca. 800 m. lang. Onze plantengroep is niet één van de snelste en geniet van elke spriet.
Behalve de paarse kievitsbloemen staat het weiland vol met gele kruipende boterbloem, paardenbloem en pinksterbloem.
Langs de sloot dotten dotterbloemen. Leuke vondsten zijn daar ook de grote pimpernel, kraailook en de gulden boterbloem.
Enkele insecten zijn door het warme weer al aardig actief:
Op de terugweg, via een bruggetje dat over een aftakking van het Zwarte Water loopt, staan we even te genieten van de rustgevende omgeving. Een prachtig water omzoomd door rietkragen en versierd met gele plomp en witte waterlelies.
In het totaal hebben we 102 soorten wilde planten genoteerd. Dicht bij de parkeerplaats nog de derde boterbloem: de knolboterbloem en een grote hoeveelheid hertshoornweegbree.
Helemaal zen keren we weer huiswaarts.
Foto’s: Gonny Sleurink
Tekst : Ellen van Knippenberg
Notulist van de 102 soorten: Niels Jeurink
excursie verslag plantenwerkgroep naar de Brommert-Hasselt
Verslag plantenexcursie 27-04-2023 De Brommert- Hasselt
Deze ochtend op Koningsdag zoeken we de rust op in het prachtige natuurgebied De Brommert bij Hasselt in de uiterwaarden van het Zwarte Water.
Het is even zoeken naar de juiste weg, maar Niels laat zich door geen enkel obstakel tegenhouden. Een hek op de weg. Gonny en ondergetekende stappen uit om het hek even aan de kant te zetten zodat Niels de auto kan draaien. Het is toch duidelijk de bedoeling dat we niet door mogen rijden. Maar Niels denkt hier anders over. Gewoon doorrijden en aangezien teruglopen naar Kampen voor ons geen optie is, stappen we maar weer in.
Bij de ingang van het prachtige gebied parkeren we de auto. Henk uit Hattem is al gearriveerd. Het noteren van de plantjes start meteen, zoals gebruikelijk. Het is zacht lenteweer. Volop vogelgeluiden om ons heen en de weiden zijn een lust voor het oog nu ze vol staan met kleurige bloemen.
Wanneer we na het eerste gedeelte van het pad een bocht naar rechts maken, kijken we uit over velden vol kievitsbloemen, paarse en witte. Ik heb er nog nooit zoveel bij elkaar gezien. En dan zien we nu nog maar alleen de bloeiende planten en niet de 6x zoveel niet bloeiende.
De kievitsbloem, ook wel Wilde of Zwolse tulp genoemd, is echt een plant uit deze streek. De streek langs Overijsselse Vecht en het Zwarte Water. Van alle kievitsbloemen in Nederland wonen er hier zelfs ruim 80% en is het de grootste groeiplaats van Europa.
Wetenschappelijke naam van de kievitsbloem is Fritillaria meleagris. Fritillaria was de beker waar de Romeinen mee dobbelden en de bloem heeft een omgekeerde bekervorm. Meleagris wil zeggen dat de kleur van de bloem gevlekt is als het verendek van het Parelhoen. Hoe poëtisch. De Nederlandse benaming komt waarschijnlijk van de gelijkenis van de bloem met het gevlekte kievitsei.
Er is een kleine legende over deze tot de verbeelding sprekende kievitsbloem: toen Christus stierf was de enige bloem in de tuin van Getsemaneh, die zijn kopje niet boog, de zuiver witte keizerskroon (evenals de kievitsbloem uit de leliefamilie) Een engel daalde uit de hemel en berispte de bloem. Zij bloosde en liet haar kopje beschamend hangen. Sindsdien hebben alle keizerskronen en kievitsbloemen hangende klokjes. Van je familie moet je het maar hebben.
De kievitsbloem heeft een bijzonder kwetsbare levenscyclus. De overstromingen van de uiterwaarden in de winter zorgen voor een klein laagje rivierklei waarin de zaden van de kievitsbloem zich thuis voelen. De overstromingen zorgen er ook voor dat de zaden al drijvend worden verspreid en dat de bodem in februari/maart lang nat en koud blijft, waardoor de grasgroei stilstaat. Kievitsbloem, als bolgewas, kan dan in het voorjaar vanuit de reserves in de bol sneller van start met groeien dan de grassen.
In het voorjaar, als er nog niet veel insecten zijn, zijn het vooral de vroege hommelkoninginnen die zorgen voor de bestuiving. Ecoloog Albert Corporaal uit Hasselt ontdekte dat de hommels worden aangetrokken door lichtreflectie. Het ultraviolet licht weerkaatst via het gras binnenin de bloem. Hierdoor zien de hommels ze als wit-oplichtende lampjes. Hoe witter de bloem hoe aantrekkelijker, want deze heeft meer nectar. De hommel neemt bij het snoepen van de nectar het stuifmeel mee op haar rug. En gaat zo van bloem naar bloem. (bron: “Land van zeearend en kievitsbloem” – Marinus Burgmeijer)
De plant doet er 6-8 jaar over om tot bloei te komen. Het eerste jaar vormt zich een miniatuur knolletje, dat in het tweede en vaak ook in het derde jaar nog maar één blad heeft (zwaardvorm). In de jaren erna vormen zich meer bladeren, het zogenaamde kandelaar-stadium. Kievitsbloemen bloeien ook niet ieder jaar, maar kunnen soms wel 25 – 30 jaar oud worden.
Vroeger werden de bloemen massaal geplukt, maar gelukkig is dat nu uit den boze en zijn de groeiplekken van de kievitsbloem ook verboden terrein. Her en der aan de rand zie je nog wat platgetrapte stukjes grasland, waar een fotograaf de verleiding niet heeft kunnen weerstaan om een prachtig plaatje te schieten.
Op het informatiebord van Staatsbosbeheer lezen we dat je een deel van het jaar een wandeling door het gebied kan maken over een doodlopende landbouwweg van ca. 800 m. lang. Onze plantengroep is niet één van de snelste en geniet van elke spriet.
Behalve de paarse kievitsbloemen staat het weiland vol met gele kruipende boterbloem, paardenbloem en pinksterbloem.
Langs de sloot dotten dotterbloemen. Leuke vondsten zijn daar ook de grote pimpernel, kraailook en de gulden boterbloem.
Enkele insecten zijn door het warme weer al aardig actief:
Op de terugweg, via een bruggetje dat over een aftakking van het Zwarte Water loopt, staan we even te genieten van de rustgevende omgeving. Een prachtig water omzoomd door rietkragen en versierd met gele plomp en witte waterlelies.
In het totaal hebben we 102 soorten wilde planten genoteerd. Dicht bij de parkeerplaats nog de derde boterbloem: de knolboterbloem en een grote hoeveelheid hertshoornweegbree.
Helemaal zen keren we weer huiswaarts.
Foto’s: Gonny Sleurink
Tekst : Ellen van Knippenberg
Notulist van de 102 soorten: Niels Jeurink
weidevogelwerkgroep IJseldelta
De Weidevogelwerkgroep, ons iets minder bekende familielid
Ieder van ons kent de Polder Dronten achter de Zwartendijk, en de Mastenbroeker polder en het Kampereiland, van oudsher weidevogelgebieden bij uitstek. Velen van ons fietsen er, vogelen er en een enkeling zag vorig jaar de struikrietzanger aan de Stikkenpolderweg. Niet ieder van ons kent de Weidevogelwerkgroep, die deel uitmaakt van onze vereniging. Deze werkgroep monitort het gebied met 50 mensen vanaf het hele vroege voorjaar (februari) tot de herfst. Deze vrijwilligers doen dat op het land van de 170 boerenbedrijven, die hun medewerking verlenen (zie hieronder de kaart met de locaties)
Het gaat om een (grote) groep ervaren (weide)vogelaars die minimaal 2 x per week tellen, waarbij ze gebruik maken van 25 camera’s en van weidevogeldrones met warmtebeeldcamera. Ook plaatsen ze pompen voor plas-dras gebiedjes. Verder houden ze de predatiedruk in de gaten en hebben ze oog voor jonge reeën, die zo mooi plat in het gras kunnen gaan liggen en nogal eens kapot werden gemaaid. Ook die worden met de drone opgezocht. De waarnemingsresultaten worden ingevoerd in de Boerenlandvogelmonitor en komen zo terecht bij Sovon en de NDFF (Nationale Databank Flora en Fauna). Er wordt nauw samen gewerkt met het Collectief NoordWest Overijssel. Wie met een weidevogelaar spreekt. hoort het enthousiasme: bijvoorbeeld dat ook bij steeds meer boeren in het gebied de belangstelling voor weidevogels groeit, dat er dit jaar weer wat stukjes plas-dras zijn bijgekomen en wat voor kick het geeft als de eerste eitjes worden gevonden.
Foto van het eerste eitje dat vorig jaar op 11 maart werd gevonden door Klaas Binnendijk in het Staphorsterveld.
Voor meer feiten over de Weidevogelwerkgroep kan je het jaarverslag over 2023 lezen, dat wordt meegestuurd met de stukken voor de ALV van 21 maart a.s. Of je kan gaan deelnemen aan een excursie, als de werkgroep die organiseert.
Wij zoeken hulp
Voor bemensing van de jeugddagen, en bijvoorbeeld kramen zijn wij altijd op zoek naar hulp.
Vind jij het leuk om mensen wat te vertellen over de natuur, en zo een gezellige dag te hebben met anderen die dat ook leuk vinden?
dan zijn wij op zoek naar jou.
waarvoor we hulp zoeken is oa.
-jeugdclub
-bemensing op kramen tijdens full collor bijvoorbeeld
-opruimdagen (afval opruimen langs bijvoorbeeld de IJssel)
lijkt jou dit wat? laat het ons dan weten via de mail.
Tweede vogelzang cursus van start
Tweede cursus vogelzang in Kampen van start
Het maximum aantal deelnemers is inmiddels bereikt, nieuwe aanmeldingen komen op de lijst voor de cursus van volgend jaar en krijgen bericht bij eventuele afmeldingen voor de huidige cursus.
In het stadspark in Kampen en in de natuur rondom de stad is het geweldig vogels luisteren. Vanaf maart beginnen de vogels te zingen, maar vaak weet je niet precies wat je hoort. Dat kan je leren van de tweede vogelzangcursus die op 2 maart 2024 van start gaat in het stadspark.
Op zaterdag 2 maart (9.30 uur) gaan enkele enthousiaste gidsen van Natuurvereniging IJsseldelta met cursisten op pad om vogels aan hun zang te leren herkennen. Als je eenmaal weet wat je hoort, dan herken je steeds meer verschillende soorten. Het begint bij het herkennen van de roodborst, de winterkoning en de koolmees. Maar als snel herken je de boomkruiper, de zanglijster en de steenuil. Of hoor je in de rietkragen rondom Kampen de snor en de rietzanger. En als je een kijker meeneemt, en je ziet ze, dan ga je ze ook ze ook herkennen aan hun ‘verenkleed’. De eerste geïnteresseerden hebben zich al opgegeven.
De kosten bedragen €15,- voor leden en €25,- voor niet-leden.
Data: 2,16,30 maart, 13 en 26 april, 11 en 25 mei.
Hieronder een foto van de deelnemers van de cursus in 2023 bij de Bypassdijk.
Nieuwsbrief November 2023
nieuwsbriefnovember2023
Nieuwsbrief Juni 2023
nieuwsbriefjuni2023
Nieuwsbrief April 2023
nieuwsbriefapril2023
Financieel jaaroverzicht 2022
Jaarverslag 2022 Waterwerkgroep
Jaarverslag waterwerkgroep over 2022
De waterwerkgroep van onze mooie vereniging houdt zich bezig met alle natuur in en om onze wateren.
Een groot probleem in deze tijd is dat kinderen te weinig in de natuur actief zijn.
Waterdiertjes, vissen en amfibieën vangen en determineren, hebben we georganiseerd bij kinderboerderij Cantecleer en bij een aantal scholen. Deze mini vangexcursies zijn altijd een groot succes.
Via RAVON , kennisorganisatie voor reptielen, amfibieën en vissen, helpen we mee met het monitoren van wateren op vissen en amfibieën.
In de Hierdense beek hebben we zo rivierdonderpad gevangen en geteld.
In de Grift bij Hattem bij het gemaal hebben we meer dan 400 adulte rivierprikken met elektrovissen gevangen en overgezet in de IJssel om zo deze bijzonder dieren hun trektocht rivier opwaarts te kunnen laten volbrengen.
Langs de IJssel wordt er gezocht naar de zogenaamde knakalen. Beschadigde grote alen waarvan niet duidelijk is hoe de beschadiging veroorzaakt wordt. RAVON doet onderzoek naar de mogelijke oorzaken.
Met schepnetten worden sloten en andere wateren in en rondom Kampen geïnventariseerd op de doelsoorten, grote en kleine modderkruiper en bittervoorn en kamsalamander of grote watersalamander.
Erg blij zijn we met de recente vangst van een zeldzame adulte kwabaal in het Zwarte Meer door een beroepsvisser. Deze iconische vis hoort thuis in de wateren rondom Kampen.
Onze gewaardeerde verenigingsleden Reini en Hans Houkema hebben direct een ballade van de Kwabaal en de Rivierprik geschreven. Deze ballades zijn gepubliceerd in De Brug.
De bever en otter worden regelmatig gesignaleerd in en rondom de stad.
In samenwerking met de Zoogdiervereniging Nederland wordt er onderzoek gedaan naar sporen van otter en bever in de stad om zo te kunnen adviseren hoe de waterwegen rond en in de stad het beste ingericht en beheerd kunnen worden.
Elk jaar helpen we samen met veel verenigingsleden meerdere keren mee met de opruimacties langs de IJssel georganiseerd door Kampen Schoon. Dit jaar kwamen we zoveel zwerfafval tegen bij de inlaat van het Reevediep bij de sluis, dat we een brandbrief naar burgemeester en wethouders hebben gestuurd om te waarschuwen voor de ernstige vervuiling die op zal treden in het Reevediep, als de overloop/doorlaat vanuit de IJssel in de toekomst open gaat.
Jacko Westendorp
Onno Drent
Jaarverslag 2022 Vogelwerkgroep
Jaarverslag Vogelwerkgroep 2022
Algemeen
De volgende personen coördineren het werk van de vogelwerkgroep:
Zij zijn 5 keer bij elkaar gekomen om te overleggen over activiteiten van de vogelwerkgroep.
Activiteiten
Excursies
We organiseerden in 2022
Inventarisaties
De bezoeken aan het slibdepot “IJsseloog” zijn in 2022 vanaf het voorjaar weer uitgevoerd waarbij de medewerkers van Rijkswaterstaat ons gastvrij ontvingen. Een jaarverslag is in de Ratelaar gepubliceerd.
Telprojecten voor SOVON
Meestal is vanaf de landzijde geteld maar ook enkele malen vanuit een kano die de Natuurvereniging heeft aangeschaft.
Vogelzangcursus
Verschillende werkgroep leden hebben meegewerkt aan de vogelzangcursus die Jacko Westendorp in het voorjaar organiseerde.
Zeearend
Het bekende paar op de Kamperplaat in het Ketelmeer broedde in 2022 niet. Er heeft een wisseling van partner plaatsgevonden waarbij de al vele jaren aanwezige man met ring Z663 is verdreven door een jongere man die in 2017 is geboren op het Vogeleiland.
Een ander paar op het Vogeleiland in het Zwarte Meer broedde dit jaar wel en bracht een jong groot. Een derde paar bouwde een nest langs het Zwarte Meer in de nabijheid van de Ramsgeul en broedde langdurig maar jongen werden niet gezien.
Ook op het Reeveeiland in het Drontermeer vestigde zich een paar maar deze kwamen in 2022 nog niet tot broeden.
Er werden veel waarnemingen gedaan van roepende zeearenden boven Kampen.
De zeearend heeft steeds meer territoria (30 paar) in Nederland, vooral in deze regio is het waarnemen van een zeearend geen bijzonderheid meer, niet alleen in de Randmeren maar overal langs de IJssel en het Reevediep.
Martijn de Jonge en Cor Fikkert hebben simultaantellingen georganiseerd door op afgesproken tijd op verschillende plaatsen in de regio te posten en waarnemingen van de zeearenden door te geven via een WhatsApp groep zodat een goed beeld kan worden verkregen van alle aanwezige vogels en territoria. De aanmeldingen lopen via een Faceboekgroep.
Nestgelegenheid zwaluwen
We hebben de nestgaten in de oeverwaluwen wand bij de Eilandbrug opnieuw gevuld met leemhoudend zand. Dit jaar waren echter geen nestgaten bezet.
De zwaluwentil die in 2014 is geplaatst in het Onderdijks bood nog geen onderdak aan huiszwaluwen.
Verschillende keren werden leden van de werkgroep benaderd door mensen die broedende huiswaluwen in nesten aan hun huis wel of niet konden waarderen en om advies vroegen.
IJsvogelwand
Marc van de Kolk heeft op 4 plaatsen in Kampen ijsvogelwandjes aangelegd.
Het aantal broedvogels nam in 2022 na een zachte winter weer duidelijk toe en af en toe werden wel ijsvogels gezien in de nabijheid van de wanden maar ze gingen hier niet in broeden.
De Jan Nap toren
Helaas is de toren nog steeds afgesloten wat bijzonder jammer is voor vogelliefhebbers uit heel Nederland die vanaf hier konden genieten van de zeearenden.
Project Roggebotsluis/ N307
Regelmatig was er overleg over de werkzaamheden en de mogelijke invloed op de vogels. Aan de onderzijde van de nieuwe brug zijn kunst huiszwaluwnesten geplaatst die hopelijk de huiszwaluwen zullen aantrekken die nu broeden aan het brugwachtershuisje dat afgebroken zal worden.
Diverse contacten
Werkgroep leden hebben meegewerkt aan excursies voor scholieren. Ook bij de “Nacht van de Nacht” konden vanuit Quintus kinderen uilenballen uitpluizen en mochten kinderen bij de start van de kinderboeken week in de bibliotheek door verrekijkers naar vogels langs de IJssel kijken,
Vertegenwoordigingen
Bijzondere waarnemingen
Het Reevediep geeft veel vogelaars gelegenheid om soms bijzondere waarnemingen te doen. Het gebied heeft nu landelijke bekendheid.
Opvallend waren hier de volgende zeldzaamheden: steltkluut, krombekstrandlopers, reuzensterns, geoorde fuut.
Het horen van een hoempende roerdomp of het zien van groepjes baardmannetjes is hier in het voorjaar niet zo moeilijk.
Fraai was ook de roodhalsfuut in zomerkleed in de Welle bij Zalk die daar nu al voor het derde jaar aanwezig is. Bij het Zalkerbos werden in het voorjaar een hop en een velduil waargenomen.
Bijzonder waren ook de waarnemingen van wespendieven in het Roggebotzand
Namens de vogelwerkgroep
Henk de Vos, Yvonne Rabe en Oscar de Pauw